KÜLTÜR BİLİNCİNİ GELİŞTİRME VAKFI
Kültür Bilincini Geliştirme Vakfı, Mart 2003 yılında ortak paydaları kültür bilincinin geliştirilmesi olan, başta akademisyen, işinsanı, sanatçı, arkeolog, mimar ve sanat tarihçisi olmak üzere farklı meslek gruplarından 148 kişi tarafından kuruldu. Vakfın amacı, yaşadığımız coğrafyadaki kültür çeşitliliğini ortak insanlık mirası olarak algılamak, benimsemek, sahiplenmek, paylaşmak ve bunların gelecek kuşaklara doğru ve sağlıklı biçimde aktarılması için çalışmalar gerçekleştirerek, toplumsal duyarlılık oluşturmak ve kültür bilincini geliştirmektir.
Vakıf amaçlarına ulaşmak için üç ana alanda çalışmalarını yürütmektedir: Kültürel Miras Projeleri, Seminerler ve Konferanslar, Kültür Karıncaları.
Vakfın daha kuruluş aşamasında 2002 yılında başladığı ve günümüzde hâlâ sürmekte olan en önemli projesi Kültür Karıncaları Projesi’dir. Bu, çocukları çevrelerindeki/kentlerindeki kültürel değerleri duygusal zekâlarına hitap edecek biçimde sevdirerek tanıtmayı, bu değerlerin benimsenmesini sağlamayı ve “koruma” duygusunu/bilincini geliştirmeyi hedefleyerek kurgulanmış bir eğitim modelidir. 2010 yılında Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliği’yle eşgüdümlü çalışan Europa Nostra tarafından “Kültürel Miras Eğitimi” dalında ödüllendirilmiştir.
Kültür Karıncaları modeli belli ölçülere göre seçilen 6. ve 7. sınıf öğrencilerine resmi izinlerle, 15 kişilik gruplar halinde uygulanıyor. Her gruba biri profesyonel rehber olan 5 gönüllü yardımcı oluyor. Sahada yapılan anlatımları müzik, resim, kolaj, kil, drama gibi yaratıcılığı ve sanatsal yetileri harekete geçiren çalışmalarla pekiştiriliyor. Yalnızca 2010 İstanbul Avrupa Kültür Başkenti döneminde 2010 Kültür Karıncası bu projeden yararlandı.
Vakıf bir AB projesiyle 2004-2006 yılları arasında tarihi binalar için ahşap ustası yetiştirdi ve bu ustalarla Zeyrek’te iki ahşap evin restorasyonunu gerçekleştirdi. Kazı başkanı Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu öncülüğünde gerçekleştirdiği “Perge’de Bir Sütun da Sen Dik” projesiyle devletin 75 yılda 75 sütun diktiği Perge antik kentinde 4 yıl gibi kısa bir sürede 105 sütunun dikilmesini sağladı. Vakfın bu projesi Europa Nostra tarafından 2014 yılında “Kültürel Mirasa Karşı Farkındalık” kategorisinde Jüri Özel Ödülü’ne layık görüldü.
2004’te Bursa’da Osmanlı türbelerine ve Muradiye Külliyesi’ne 19 bilgilendirme tabelası yerleştirdi. 2004-2005 yılında Muradiye Külliyesi’nin giriş ünitesi için bir mimari yarışma açıp, kazanan projenin Orhan Holding tarafından yerinde gerçekleştirilmesini sağladı.
Vakıf İstanbul’un kurumsal alanlarındaki kültürel alanların, sanat eserlerinin temizliği için bir dizi çalışma gerçekleştirdi. 2008’de İMÇ’deki sanat eserlerinin temizliğini ve bilgilendirme levhalarıyla tanıtımını sağladı. 2016’da İMÇ’deki halkımızın “Kuşlar” diye adlandırdığı, Kuzgun Acar’a ait eserin restorasyonunu ve sergilenmesini gerçekleştirdi. FEST Travel’la birlikte 2022 itibariyle 1 milyon m²’lik alanda 151 bin ağaçlık Karbon Ayak İzi (KAİ) Ormanı oluşturdu.
2009 yılında “Tarihi Hastaneler” adlı bir araştırma projesini kitap halinde yayınlayan Vakıf, 2012’de Avrupa Birliği-Avrupa Komşuluk ve Ortaklık Aracı-Karadeniz Havzasında Sınır Ötesi İşbirliği Programı-Ege’den Karadeniz’e Ortaçağ Limanları OLKAS projesinde yer aldı. Bir süre Cem Mansur’un yönetimindeki Türkiye Gençlik Filarmoni Orkestrası’nın (TUGFO) konser maratonlarında sponsor oldu.
UNESCO yetkilileri İstanbul’un kültürel mirasını koruma açısından UNESCO Dünya Mirası Listesi kriterlerine uymadığı gerekçesiyle 2003 yılında “sarı kart” göstererek gerekli önlemlerin alınması için İstanbul’a 1 Şubat 2004’e kadar süre tanımıştı. Medyada bu konuya ilişkin haberlerin yoğunlaşması üzerine KBGV’nin çağrısıyla 10 sivil toplum kuruluşu bir araya gelerek İstanbul Kültür Mirasını İzleme Komitesi’ni oluşturdular. Bu kuruluşlar şunlardı: TÜRSAB, İKSV, Tarih Vakfı, TMMOB Mimarlar Odası, İstanbul Barosu, Arkeoloji ve Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi, ÇEKÜL, Doğal Hayatı Koruma Vakfı, ICOMOS (Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi), Türkiye Milli Komitesi ve KBGV. İlk toplantısını 5 Ağustos 2003’te gerçekleştiren Komite’nin eşgüdümünü KBGV sağlıyordu.
İzleme Komitesi Sekreteryası uzun çalışmalardan sonra 26 Şubat 2004’te Armada Otel’de “Tarihi Yarımada Konferansı” gerçekleştirdi. Çok sayıda STK, TMMOB üyesi oda, sendikal merkez, esnaf derneği temsilcilerinin, üniversite hocalarının ve uzmanlarının katıldığı toplantıda İstanbul kültür mirasına ilişkin konular ilk kez geniş biçimde tartışıldı, çözümler üretildi. Ancak bu konferansın sonuçları, askıya çıkarılan İstanbul Koruma Amaçlı İmar Planı’na yansımayınca İzleme Komitesi bu durumu eleştirdi. TMMOB Mimarlar Odası’nın yasal yola başvurması üzerine Plan o dönemde mahkemeden döndü.
Vakıf, bir kültür STK’sı olarak 2010 Avrupa Kültür Başkenti Projesi içinde başından itibaren yer aldı. Vakıf, İstanbul’un kültür başkenti olarak seçilmesini sağlayan Girişim Grubu’nda, resmi Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Danışma Kurulu’nda ve 9 kişilik Yürütme Kurulu’nda Onursal Başkanı Faruk Pekin ile temsil edildi.
Vakfın 2007-2009 yılları arasında başlattığı Anadolu Selçuklu Yapı Envanteri (ASYEP) projesi hâlâ sürüyor. 2019 yılında Karaköy’deki Schneidertempel (eski Terziler Sinagogu) Sanat Merkezi’nde “Dünden Bugüne Türkiye’de Aşkenazlar” adlı daimi bir sergi ve bellek müzesinin oluşumunu gerçekleştirdi. 2010’lu yılların sonunda başladığı Beşiktaş Yerel Tarih Projesi sürüyor. Vakıf bu proje çerçevesinde Basketbol İçin Destek ve Eğitim Vakfı (BİDEV) işbirliğinde “Yuva” adlı belgesel, Spor ve Sergi Sarayı’nın kırk yılı aşan sportif, kültürel ve toplumsal tarihine ışık tutan bir çalışma gerçekleştirdi.
Vakfın son projesi Sivil Toplum İçin Destek Vakfı ve Turkey Mozaik Foundation işbirliğiyle hayata geçirilen Yerel Güçlenmeyi Destek Fonu çerçevesinde Kentsel Değişim Derneği’yle birlikte 2004 yılında gerçekleştirdiği “Malatya’da Kültür ve Sanat ile Rehabilitasyon” adlı proje oldu. Vakıf böylece Malatya’da depremden etkilenen çocuk ve gençlerin iyileşmelerine kültürel çalışmalarla katkı vermeye çalıştı.
KBGV’nin “Tarih, Arkeoloji ve Sanat Seminerleri” başlığı altında gerçekleştirdiğim seminerler ve bazı söyleşiler
VAKIF SEMİNERLERİM
. 1996 yılında FEST Travel bünyesinde başlatılan “Tarih, Arkeoloji ve Güzel Sanatlar Seminerleri”ni 2003 yılında Kültür Bilincini Geliştirme Vakfı’na (KBGV) vakfettik.
. 1996-2003 arasında değişik tarihlerde FEST Travel bünyesinde gerçekleştirdiğim seminerler:– Dinler Tarihi, Hinduizm ve Budizm
. KBGV bünyesinde gerçekleştirdiğim “Tarih, Arkeoloji ve Sanat Seminerleri” (2-8 saat süresince):
– Dinler Tarihi, 2003, 2005, 2006, 2023, 2024
– Hindiuzim, 2004,2007, 2011
– Budizm, 2005,2007, 2015, 2020.
– Mevlâna, 2007
– Türklerde Budizm, 2008, 2011, 2015
– Yedi Tepeli Kentin Yedi Devri (Faruk Pekin ve diğer hocalar), 2008
– Alevilik, Bektaşilik (Faruk Pekin, Esat Korkmaz, Kürşad Demirci), 2010
– Yaşayan Tarihi Kentler (Faruk Pekin ve diğer hocalar), 2010
– Anadolu’da Heterodoksi, 2011
– Semboller, 2012, 2014, 2016, 2017, 2020
– Şamanlık 2014, 2018, 2021
– Vedalardan Babürlere Hindistan, 2015
– Türklerde Semboller 2015, 2017, 2018, 2020
– İnanç Tarihinden Bir Sayfa: Ateizm, 2016, 2018, 2020
– İstanbul’un Tarihine Yolculuk (Faruk Pekin ve diğer hocalar), 2017
– Hint Destanları, 2017
– Hint Mitolojisi, 2019
– Devrimci Bir Çağ: MÖ 6. yüzyıl, 2017, 2018, 2024
– 1453: Fetih ya da Düşüş, 2017, 2018
– 21. yüzyılda Çin, 2018
– Soğuk Savaş, 2018
– Ekim Devrimi, 2019
– Çin Kültür Devrimi, 2019
– Orta Asya’dan Akdeniz’e Türk Kültürünün Evreleri, 2019, 2020
– Diyalektik ve Tarihsel Materyalizm, 2019
– Türkiye’de ’68, 2019
– Hint Sanatı, 2022
– Son Tartışmaların Işığında Luviler, 2022
– Avrupa-Merkezci Tarih Anlayışı, Asya Toplumları, 2023
– Yeni Kazıların Işığında Kentin Kuruluşu ve Yeniden Kurgulanması, 2023
– Budizm ve Bir Yaşam Sanatı Olarak Zen Budizmi, 2024
– Semboller 101, 2024
– Semboller 102, 2025
KBGV Konferansları
– Osmanlı Bankası Şubeleri İzinde Geçmişten Bugüne: Tahran, 2003
– Çelik Gülersoy’u Anma Günü, 2003
– Le Corbusier ve Çandigarh Kenti, 2009
– İstanbul’un Tarihi’ne Yolculuk, 2010
– Türkiye’de ’68, 2019
– Teknede bir Yaz Gecesi: Boğaziçi ve Haliç kültürü, 2022
– Yeni Kazıların Işığında Kentin Kuruluşu ve Yeniden Kurgulanması, 2022
– Sahada Seminer: Kent Belleği, Kaybedilenler, Unutturulanlar, 2024
– Sahada Seminer: Model Sergi’yle Sarayburnu’ndan Sfendon’a (Tarihçi Necdet Sakaoğlu ile birlikte), 2024
KBGV Film Okumaları
– Devrimci Gençlik Köprüsü, 2008
– Küçük Buda, 2008
– Potemkin Zırhlısı, 2009
Tabi ki vakfın en önemli işlevi ücretsiz Kültür Bilinci Pazartesi Konuşmaları ve ücretli seminerlerde görüldü. Kurulduğu günden beri tarih, arkeoloji ve sanat alanlarında konferans düzenleyen Vakıf, FEST Travel’ın 2003 yılında kendisine vakfettiği “Tarih, Arkeoloji ve Sanat Seminerleri’ni geliştirerek sürdürüyor. Alanlarında önde gelen akademisyenler ve uzmanlar tarafından verilen bu seminerler zaman içinde dinler tarihi, sosyoloji, antropoloji, arkeoloji, mitoloji, psikoloji, sinema alanlarını da kapsayarak çeşitleniyor.
İrili ufaklı çok sayıda projeye imza atan Vakfın tüm çalışmaları www.kulturbilinci.org adresinden izlenebilir.
